Yüzlerce sorun arasında motorlu testereler ve çim biçme makinelerindeki gibi benzinli motorlara sahip küçük makinelerin problemleri sahipleri için sorun kategorisinde özel bir yere sahiptir. Kopya ürün kullananlar motorlu testeresini duvara fırlatıp parçalaya bilirler, zira nasıl olsa o motor bir daha iflah olmaz, olsa da astarı yüzünden pahalıya mal olur. Ama elinizde güvendiğiniz marka emektar bir motor varsa sorunun olası nedenlerini sabırla incelemeniz daha iyi olacaktır. Zaten çoğu zaman sonunda, sorunun aslında çok basit bir nedenden kaynaklandığı anlaşılır.
Temel bilgilerle başlayalım: İster iki, ister dört zamanlı olsun, benzinli motorların çalışabilmesi ve ardından çalışmaya devam edebilmesi için dört şeye ihtiyaç vardır: sıkıştırma, yakıt, hava ve ateşleme.
Bu dörtlüden herhangi biri eksik olduğunda, uygun şekilde eşleşmediğinde yada doğru zamanda doğru yerde olmadığında, ıssız bir adada kokonat arıyorsunuz demektir. Diğer yandan, bu dörtlü doğru karşılandığında, motorunuzun çalışma sesine hayran olacaksınız.
Evet, nelere ihtiyacınız var bakalım? Buji anahtarı, lokma ve tornavida takımıyla pek çok işin halledebilirsiniz. Önemli olan kulaklarınızla duymanız, gözlerinizle görmeniz ve motoru hissetmeniz. Yanıcı ve tutuşucu olan benzin yağ karışımı: yakıt ve bujideb çıkan kıvılcımı aklınızda tutun. Yakıt buharını tutuşturma olasılığınızı göz ardı etsek bile, modern elektronik ateşleme sistemlerinin oluşturduğu yüksek elektrik akımı canınızı biraz yakabilir ve hatta bazı durumlarda ölüme bile neden olabilir.
Uyarımızı yaptıktan sonra, basınçlı hava kullanarak, motoru dışarıdan güzelce bir temizleyelim ve hem ne olup bittiğini daha kolay görelim , hem de motoru açtığımızda iç kısımlara yabancı maddelerin girmesi önlenmiş olalım. Ancak, yıkama yapmanızı önermiyoruz. Olmaması gereken yerlerde bulunan su, sorunu daha da büyütmekten başka bir işe yaramaz. Motor yıkanmaz demiyoruz. STIHL motorlarının yıkandığına tanıklık bile ettik ama bu aşamada yapmasak daha iyi. Motorun içinde kalmış, beklemiş benzin, bayatlamaya ve kimyasallığını yitirmeye başlar ki bu motor kolay çalışmayabilir. Benzin, bu süre içinde reçineleşir ve kokusu da artık keskin olmaktan çıkıp yavanlaşır. İşte bu zamksı madde, karbüratör memelerini tıkayabilecek ve yanma odasına yakıt akışını azaltabilecektir yeteneğe sahiptir.
Bazı ülkelerde, benzine biyo-yakıt olarak %10’a varan oranda etanol eklenebildiğini biliyoruz. Benzindeki etanol katkısı, depolama sırasında iki farklı soruna yol açabilmekte: Etanolün bileşimindeki su, zaman içinde ayrışabilir ve buda çelik tanklarda paslanmaya yol açıp, karbüratör memeleri ile kanallarının su damlaları ve pas kalıntıları tarafından tıkanmasına neden olabilir. İkinci olarak, etanol, eski yakıt sistemlerinde kullanılan sızdırmalık elemanları ve diğer malzemeleri yavaş yavaş aşındırabilir, korozyona uğratır. Bu ise sonunda sızıntılara ve sistemde yabancı maddelerin bulunmasına yol açar. Durum ne olursa olsun, çalışmaya başlamadan önce yakıt deposunu boşaltmak ve yakıt sistemi tamamen temizlenene kadar motoru çalıştırmak faydalı olacaktır.
İki zamanlı motorlarda, doğru yakıt/yağ karışımının hazırlanması ve kullanılması şart. Doğru yakıt /yağ oranının tutturulması için STIHL’in bu akıllı karıştırma şişesini kullanabilirsiniz.
Modern motorların büyük kısmında 50:1 oranı istenirken, daha eski motorlarda 20:1 veya 25:1 gibi oranlar gerekebilmekte. Yakıtta fazla yağ bulunması da iyi değildir ; bujiyi kısmen kirleterek ilk çalıştırma performansını zayıflatabilir. Yağ miktarının artması, havayla karışarak yanmaya hazır yakıt miktarının da azalması anlamına gelir. Küçük motorlarda, kullanılan yakıt miktarının zaten düşük olduğunu hesaba katarsak, yanma işlemindeki oksijen oranı artar ve bu nedenle oluşan ilave ısı da yüksek devir çeviren, ısı toleransın düşük olduğu motorların kilitlenmesine kadar varabilir. İki zamanlı motorunuzun uzun ömürlü olmasını istiyorsanız, sadece bu motorlara özel, kaliteli yağ ve taze benzin kullanmalı, bunları doğru oranda karıştırmalısınız. Sıradan motor yağı, zincir yağı veya eski karter yağı piyasa diliyle “yanık yağ” seçenekleri motorunuzu gömmek için süper çözümlerdir.
Ön bilgilendirmeleri yaptıktan sonra olası sorunlara göz atmaya başlayabiliriz:
İlk kontroller
Motorunuzla ilgili sorunu keşfetmeye başlamadan önce, sonradan gereksiz bir farkına varma yaşamamak için, benzin deposunu en baştan kontrol etmenizde fayda var: Depoda yakıt var mı ve yakıt musluğu açık mı? Pek çok zaman bu sorularda ‘’hayır’’yanıtıyla karşılaşıldığını unutmayın. Start anahtarı ‘’çalıştırma’’konumunda mı ve varsa, motorun çalışmasını önleyebilecek başka güvenlik kilitleri devreden çıkartılmış mı? Bazı itilir tip çim biçme makinelerinde,levye kolu kullanıcı tarafından tutulmadığında ateşleme yapmaz. Benzer şekilde, frenli modellerde fren kolu veya şanzıman emniyet devreleri bulunabilir.
1 )Yakıt deposunda bulunan şeyin tam olarak ne olduğu konusunda biraz pimpirikli davranmanızı öneririz. Benzinli motor yakıt deposuna yanlışlıkla motorin koyulması, hiç nadir rastlanan bir durum değil! Bayatlamış yakıt nasıl koktuğu konusunda da yukarıda yazılanları dikkate almanızda fayda var. Depodaki yakıtın kalitesi ve tazeliği hakkında kuşkunuz varsa depoyu boşaltın. Ardından tüm yakıt, yakıt filtrelerini ve karbüratörü temizleyin. Depoya taze yakıt doldurun; bujinin durumunu kontrol edin ve bir de şimdi motoru çalıştırmayı deneyin.
2)Depodaki bayat yakıt varken motoru çalıştırmayı denediğinizde genellikle bujiler ısınacaktır. Bu nedenle, sorun yakıttan kaynaklandığında bile, depoyu boşaltıp taze benzinle tekrar doldurduktan sonra yine motor çalışmayabilir. Sıkıştırma aşamasının basıncı altında, ıslanmış bir buji ateşleme akımının kıvılcım yaratmak yerine toprağa ulaşmasına neden olabilir. Fotoğrafta soldaki bujinin kuru ve kullanabilir olduğunu görmekteyiz. Kafanızda şüphe varsa, doğru büyüklük ve değerde yeni buji satın alın. Doğru modeli bulmak için internetten veya makinenin kullanım kılavuzundan yardım alabilirsiniz. Daha önceden takılmış bujinin de hatalı olabileceğini ve yanlış bujilerin motorda hasara yol açabileceğini unutmayın.
3)Hava filtresini sökün (tüm hava filtre tiplerinin fotoğraflarını koyalım). Filtrenin içi yağlı kirler ot saman parçaları veya odun talaşı gibi maddelerde dolmuş yada çökmüşse, motor hava almayacaktır. Böyle bir durumda motor çalışmış olsa bile sonrasında düzgü çalışamaz ve elbette tüm performansını ortaya koyamaz. Hava filtresi kısmen tıkalıysa, muhtemelen buji kurumlanacak yada ıslanacak bu da yine motorun çalışmasını güçleştirecektir. Bujiyi kontrol edin ve motoru hava filtresi yokken çalıştırmayı deneyin. Düzgün çalışıyorsa yeni filtre bulup takarak sorunu çözebilirsiniz. Hava filtresi kullanmadan çalıştığınızda, motor ömrünün önemli ölçüde kısalabileceğini unutmayın!
4a)Hava filtresi çıkartılmışken hava klapesinin tam kapanıp kapanmadığında kontrol edin. Böylece, en başından klapenin doğru ayarlandığından emin olursunuz. Bazı motorlar, hava klapesi çok az açık kaldığında bile start almaz.
4b)Hava klapesi tam kapanmıyorsa, bağlantısı ya da açma/kapama kolu aşınmış olabilir. Plastik parçalar kullanılmışsa, açma /kapama kolunda sorun bulunması daha olasıdır. Telli sisteme sahip bir açma/kapama mekanizması varsa, gaz kolunu jigle konuma getirin ve klape telinin dış manşonunu, klapede tekrar konumlandırın. Sonrasında, gaz kolunun tam olarak kapandığından emin olun. Aksi halde, motor rölanti durumuna geçmeyebilecek veya durmayabilecektir.
4c)Bazı eski motorlarda, vakum durumuna göre otomatik çalışan jigle tertibatı bulunur. Bu jigle tipinde motor durdurulduğunda, hafif bir yay basıncıyla klapenin (A)kapanması motor çalıştığında ise tamamen açılması sağlanır. Klapenin hareketine bir örtünün altında bulunan diyafram ve bağlantı kumanda eder. (b)Starter ipi güçlü bir şeklide çekildiğinde bile hava klapesi hareket etmiyorsa diyaframda küçük deliklerin bulunup bulunmadığını kontrol etmelisiniz.
Nasıl çalışırsa çalışsın hava klapesi yarım açık kaldığında, buji kurumlanacak ve kirlenebilecek, motora hava akışının sınırlanması nedeniyle güç kaybı ortaya çıkacaktır.
Sıkıştırma
Piston üst konumda, yakıt-hava temasının gerektiği gibi sağlanabilmesi için yakıt zerreciklerinin yeterince sert şeklide sıkıştırılması gerekir.Modern iki zamanlı motorlarda egzozun ıslak olması ve/veya karbüratör hava filitre yuvası yakıtla ıslanmış olması sıkıştırmayla ilgili bir sorunun ipucu sayılabilir.Dört zamanlı motorlarda ise karter havalandırmasının etrafında yağ sızıntısının bulunması ya da motor çalışırken buradan yoğun bir dumanın çıkması benzer şekilde yorumlanabilir.
5) Ateşleme düğmesi kapalı konumdayken ve buji başlığı da sökülmüşken, motorun starter ipini çekin. Sıkıştırmada herhangi bir sorun yoksa hareket sırasında çok net direnç noktaları hissetmeniz gerekir. Eğer bu direnç noktaları tam olarak fark edilebilir durumda değilse sıkıştırmanın zayıf kaldığı veya bir tür otomatik dekompresör sisteminin devrede olduğu düşünülebilir. Motorun üzerinde bir yerlerde “Dekompresör”(kolay çalıştırma)veya benzer bir ibare varsa krank milini normal dönme yönünün ters yönde çevirmeye çalışın. Direnç varsa sorun yok demektir.
6) Bazı motorlarda, start sırasındaki dönme direnci azaltmak ve böylece motorun daha kolay hareket almasını sağlamak amacıyla, kolay çalıştırma sistemine yer vermiştir. Bu mekanizma aşındığında gevşediğinde veya takılı kaldığında, sıkıştırma basıncında motorun start almasını engelleyecek düzeyde kayıp meydana gelebilir. Starter ipini çekerken ıslık sesine benzer bir ses duyuyor ve direncinde yetersiz olduğunu hissediyorsanız dekompresör bir yerlerden kaçırıyor olabilir. Silindir kapak contası bozulmuş olması silindir kapağının gevşemesi piston segmanlarının kırılmış veya takılmış olması ya da dört zamanlı motorlarda valflerin sızdırma yapması bu kaçağın ilk akla gelen nedenleridir. Piston segmanı yada silindir aşınmalarıyla ilgili bir sorunun varlığından emin olmak için bujiyi söküp silindirin içine az miktarda yağ koyabilirsiniz. Bujiyi tekrar takıp sıkıştırma durumunu kontrol ettiğinizde durum düzelmişse segman ve/veya silindir de sorun olasılığı yüksektir. Ateşleme anahtarı açıldığında, motor çalışabilir ve segmanların ısınıp genişlemesi sayesinde motorun çalışmaya devam etmesi bile mümkündür.